W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.08.2011
BOŻYĆ SIĘ czas. ndk
Słowniki:
SXVI, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: bezok. bożyć się; ~ cz. ter. lp 3. os. boży się; lm 3. os. bożą się; ~ cz. przy. złoż. lp m 3. os. będzie się bożył
Znaczenia:
1. »okazywać pokorę, uległość wobec kogoś«: Widzisz tego iáko się boży, bá i Koronkę ma w-ręku, kiedyż on głowę podniesie, kożdemu sie poniży, zpłaszczy, przed kożdym się czołga, kożdemu się mostem kłádzie, iest Niby coś pokornego. MłodzKaz I, 405. Caezar, gdy widzi, że się ow nie boży Lecz smierci zyczy przypadkowi swemu A darowanego zycia się obawia. LucChrośPhar 53. Każdy się prosząc miłosierdzia boży Lecz u zaiadłych prośby niewskoraią. MayChrośSup 40. Tych zemsta; owych zdobycze y łupy Uwodzą; ze się nad przystoyność grożą Chociasz się owi poddaią y bożą. ChrośKon 297. Nie ieden będzie przed tobą się bożył. ChrośJob 44. Esthera na to y nie trunie Ow zaś skręcone na się czuiąc wici Choć się na łoszku Krolowa połozy Całuie nogi i przed nią się boży. ChrośAm 7-11. ...záczym kiedy się po wszystkie dni żywotá swego dosyć niecnoty ná świecie nápłodzą, á Bog sprawiedliwy chorobą śmiertelną je złoży aż się przed Bogiem bożą, y dopiero pokutowáć chcą: Kiedy duszá w gárdle... GdacPan 157.
2. »zaklinać się«: Komu raz ta psia Mammona serce zcudzołozy Nie wierz: choć się Przysięga, klnie płacze y boży. PotWoj XIX. Rzemieślicy Łgarze. [tytuł] Siłá w Rzemieśle máchlerzow bá y czyści Łgarze/ [...] Rosołem rzemień wypráwi [szewc]/ łoy wkapustę włoży/ Mowi żem go wysmárował/ á wszytko się boży. NowSow A4. Żona się przeklina [tytuł]. [...] Może trafić na zły czas ta twoja [żony] praktyka, Takeś też, ile pomnię, klęła nieboszczyka. Sama się prawda iści, na coż się tak bożyć, Lepiej przy niej swe zdrowie, niż mężowe, łożyć. PotFraszBrück I 67. Jurista, im się barziej łomie, im się boży, Tym znaczniej na kalecie człowieka uboży. PotFraszBrück II 405. Rzekną [dziewki] jej tedy: Trudko, chciej za nas wyłożyć A wino to zapłacić. Ta się pocznie bożyć, Że nie ma i szeląga. TrembWierszeWir II 301.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DA